Zdolność wypowiadania się w sposób jasny i rzeczowy, to ważna życiowa umiejętność, która odgrywa kluczową rolę w kontaktach społecznych. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że sfera emocjonalna dziecka jest najbardziej delikatna i wymaga największej uwagi ze strony dorosłych. Niezmiernie rzadko zwraca się uwagę na umiejętności  społeczne i emocjonalne dziecka, które we współczesnym świecie określają jego sukces szkolny a w dalszej perspektywie również życiowy. Kompetencje językowe to jedne z podstawowych umiejętności kluczowych w życiu człowieka. Dziecko które ma dobrze rozwiniętą inteligencję językową, nie będzie miało problemów ze skutecznym porozumiewaniem się z innymi ludźmi. W dzisiejszych czasach niebagatelną rolę w zakresie wychowania językowego odgrywa przekaz multimedialny. Rozwój techniki, styl życia i pośpiech, w którym przyszło nam żyć spowodowały modę na porozumiewanie się za pomocą internetowych i mobilnych technologii, gdzie nie ma czasu na poprawne formułowanie i wyrażanie swoich myśli i uczuć. Wypowiedzi dzieci i młodzieży a często i samych dorosłych wyróżnia niedbały język. W czasach współczesnych nawet środki masowego przekazu nie dostarczają nam poprawnych wzorców porozumiewania się za pomocą słowa. Można wyróżnić bardzo wiele zaburzeń w sferze emocjonalnej, które mogą pojawić się u dzieci w wieku przedszkolnym. Spotykamy dzieci, które sprawiają wrażenie dzieci zdrowych, sprawnych fizycznie, inteligentnych.  Jednak w ich zachowaniu coś nas niepokoi, bo bywa męczące dla innych a także niekorzystne dla samego dziecka.

Do zadań rodziny powinno należeć zaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka takich jak: potrzeba miłości, bezpieczeństwa, kontaktu z bliskimi.(A.Brzeźińska 2005,s392 )

Nie każdy rodzic zdaje sobie sprawę ,o jaki rodzaj kontaktu i bliskości wobec dziecka  chodzi. Większość rodziców ma świadomość podstawowych potrzeb gwarantujących przeżycie ich dziecka. Nie wszyscy rodzice wiedzą jednak o tym, że równie ważną sferą potrzeb ich dziecka są potrzeby emocjonalne. Rodzic jest dla swojego dziecka pierwszym nauczycielem świata, a w szczególności uczy dziecko poznawać język. Od tego ile słów pozna i usłyszy małe dziecko w pierwszych latach życia, ile będzie miało okazji do uczenia się go, będzie zależeć jego inteligencja , a co za tym idzie przyszłe sukcesy lub ich brak.

W okresie przedszkolnym, dziecko nawiązując kontakty z rówieśnikami nie potrafi jeszcze tłumić czy opanowywać własnych emocji i uczuć powodując często nieporozumienia wśród kolegów. Dopiero pod koniec tego okresu w zależności od tego, w jakim stopniu  rozwinięta jest jego mowa, dziecko już bardziej świadomie potrafi opanować swoje uczucia, przy pomocy gestu, mimiki czy słowa. Dlaczego u dzieci w wieku przedszkolnym można zaobserwować duże zróżnicowanie indywidualne w zakresie umiejętności językowych?

Na rozwój mowy dziecka duży wpływ ma jego stan fizyczny. Dziecko, które  określane jest jako zdrowe, będzie miało większy kontakt z otoczeniem. Naturalna ruchliwość i chęć zabawy w działaniu wpłynie dodatnio na rozwój mowy i myślenia dziecka (E.Zyzik 2011,s117) .  Jeżeli proces rozwoju mowy dziecka ma prawidłowy przebieg to prawidłowo przebiega również proces myślenia, gdyż oba te czynniki łączą się ze sobą. Kształtowanie rozwoju się rozwoju mowy ma ścisły związek z rozwojem społecznym. Częste werbalne  kontakty dziecka z otoczeniem doskonalą ten rozwój, bogacą słownictwo, doskonaląc dziecięcą wymowę, ucząc właściwego stosowania zasad gramatycznych.(E.Zyzik 2011,s117)

Małe dzieci nie zdają sobie sprawy, że mówią błędnie. W  towarzystwie swoich koleżanek i kolegów z przedszkola są mniej lub bardziej rozumiani i to im w zupełności wystarcza. Kłopoty zaczynają się, kiedy dzieci zauważają już nieprawidłowości w mowie innych dzieci.(B.Kamińska, B.Siebert2012,s241) Należy podkreślić, iż zawsze trudności artykulacyjne obserwowane u dzieci powyżej piątego roku życia wskazują na jakieś zaburzenia rozwojowe (różnego stopnia i zasięgu)i mają zasadniczy wpływ na przebieg nauki szkolnej. Dlatego bardzo ważne jest, aby zapobiegać wadom poprzez ćwiczenia usprawniające narząd mowy. Niski poziom sprawności językowych utrudnia dzieciom przyswajanie nowych treści jak i dostosowanie się do reguł społecznych ,a wszystko to dzieje się w coraz to bardziej skomplikowanych czasach wymagających sprawności językowych właśnie.

Współcześni rodzice są w trudnej sytuacji. Świat zewnętrzny i rozwój ekonomiczny wymuszają  na nich ogromne zaangażowanie zawodowe. Dziadkowie do pomocy przy dzieciach są ,, dobrem deficytowym.’’ Praca, stres, pośpiech, obowiązki domowe wszystkie te sytuacje mogą  powodować, że  rodzicom brak czasu i energii, by zajmować się dziećmi. Sytuacja ta pogarsza się jeszcze, gdy rodzice rozwodzą się. Skutkiem tego jest niezaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci. Zabiegani rodzice wciąż poganiają swe dzieci, nieustannie krytykują i porównują z innymi dziećmi (zawsze lepszymi od własnych).

Dzieci przebywają całymi dniami poza domem, w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, lub są przerzucane od jednej opiekunki do drugiej. W chwilach wolnych, co prawda rodzice spędzają z dziećmi czas np. zabierają swoje pociechy do supermarketu na niekończące się zakupy, rozmawiając przy okazji i niedbale używając prostych, często niepoprawnych sformułowań. Spędzają również  czas przed telewizorem i oglądają z dziećmi filmy lub seriale dla dorosłych. Choć  możliwe że nie zdają sobie  z tego sprawy, że dziecko bawiące się na dywanie obok, ma podzielną uwagę. Potrafi bawić się i oglądać lub przysłuchiwać się treściom dla niego nieodpowiednim. Nie każde dziecko ma to szczęście, że jego rodzice są świadomi, że emocjonalny i intelektualny rozwój dziecka w decydującym stopniu zależy od nich samych.

Opracowała: Beata Aust

BIBLIOGRAFIA

Brzeźińska A ,,Psychologiczne portrety człowieka.”

Kamińska B, Siebiert B ,,Podstawy rozwoju mowy u dzieci.’’

Koźmińska I,Olszewska E ,,Z dzieckiem w świat wartości’’

Zyzik E ,,Mowa dzieci w wieku przedszkolnym i sposoby jej wspomagania ‘’-artykuł